NEKTON
 
AMONITY
Do skamieniałości licznie występujących w skałach jurajskich należą amonity. Jest to wymarła grupa głowonogów, która pojawiła się w dewonie i wymarła z końcem kredy.


Większość z nich miała planispiralnie zwiniętą muszlę, która stanowiła ich szkielet zewnętrzny. Muszla utworzona była z kalcytu i substancji organicznej (konchioliny) i składała się z dwóch części: fragmokonu i komory mieszkalnej. Fragmokon obejmował wewnętrzne skręty muszli, podzielone przegrodami na komory. W ostatniej komorze, zwanej mieszkalną, znajdowało się ciało zwierzęcia. Przez wszystkie komory fragmokonu przechodził tzw. syfon (wypustka ciała miękkiego), który wydzielał i regulował ilość płynu i gazu w komorach.
Zmieniając zawartość komór zwierzę mogło zmieniać głębokość zanurzenia w wodzie. Aby pogrążyć się w głębinach, amonity poprzez syfon wydzielały do komór płyn o składzie zbliżonym do wody, natomiast aby wynurzyć się zastępowały płyn gazem (zwiększały ilość gazu w komorach).

BELEMNITY

Belemnity to także wymarła grupa głowonogów, spokrewniona z dzisiejszymi mątwami i kałamarnicami. Zwierzęta te miały szkielet wewnątrz ciała, składający się z dwóch części. Jedną z nich stanowiło wapienne rostrum w kształcie wydłużonego stożka, u podstawy opatrzonego zagłębieniem, w którym znajdował się tzw. fragmokon czyli delikatnej budowy muszla. Fragmokon podzielony był na komory, podobnie jak u amonitów i pełnił funkcję narządu hydrostatycznego, ułatwiającego utrzymywanie stabilnej pozycji w wodzie
Belemnity posiadały w ciele woreczki czernidłowe i dzięki nim mogły wypuszczać do wody substancję barwiącą, czyli stawiać "zasłonę dymną" w czasie ucieczki przed drapieżnikami. Ich naturalnymi wrogami były ichtiozaury. Żyły prawdopodobnie w ławicach, w wodach przybrzeżnych, blisko powierzchni. W stanie kopalnym zachowują się zwykle tylko rostra belemnitów zbudowane z promieniście ułożonych kryształków kalcytu.
KRĘGOWCE

Morza jurajskie zamieszkiwały też niektóre grupy ryb (m. in. rekiny) i gadów morskich, takich jak: ichtiozaury i plezjozaury.
Ichtiozaury
Ichtiozaury pojawiły się w triasie. Gady te były doskonale przystosowane do życia w płytkich strefach mórz. Miały opływowy kształt ciała, silnie wydłużony pysk oraz płetwy. Największe, znalezione formy osiągały około ośmiu metrów długości. Ichtiozaury były doskonałymi pływakami, polującymi na ryby, kalmary i łodziki.
Chociaż zaliczane są do gadów, ich znaleziska wskazują, że były żyworodne jak ssaki. W skałach wapiennych z obszaru jury Krakowsko-Częstochowskiej znaleziony został fragment szczęki ichtiozaura
Plezjozaury

Do gadów należały także plezjozaury o długich szyjach i kończynach zbliżonych do skrzydeł, za pomocą których poruszały się podobnie jak ptaki w powietrzu. Prawdopodobnie odżywiały się rybami.
Ryby

W jurze pojawiły się też nowe grupy ryb, w tym ryb kostnoszkieletowych. Ich ciało okryte było romboidalnymi łuskami, ułożonymi jedna obok drugiej i nieznacznie zachodzącymi na siebie. Stanowiło to znacznie słabszą ochronę ciała niż u ryb współczesnych. Szkielet ich był tyko częściowo kostny, a w pewnych fragmentach chrzęstny. Ich szczęki miały bardziej prymitywną budowę, a płetwa ogonowa była asymetryczna. Niektóre z nich posiadały masywne zęby przystosowane do kruszenia twardszego pożywienia, prawdopodobnie drobnych skorupiaków (np. rodzaj Dapedius).
W morzach jurajskich licznie reprezentowane były także rekiny, należące do ryb chrzęstnoszkieletowych. Oprócz nie zmineralizowanego szkieletu, od ryb kostnoszkieletowych różnił je także brak okryw nad otworami skrzelowymi. Niektóre z grup współczesnych rekinów, m. in. ta do której należy rekin tygrysi, pojawiły się właśnie w tym okresie.

- powrót -