FORMY WYSTĘPOWANIA WODY W JASKINIACH
 
 
W podziemnym świecie nie sposób uwolnić się od wszechobecnej wody. Kapie na nas ze stropu w postaci deszczu podziemnego, płynie
korytarzami w postaci potoków, przesiąka nam przez buty, gdy idziemy po bagnistym podłożu, wpadamy do niej gdy nie zauważymy
niespodziewanego jeziorka lub gdy poślizgniemy się na oblodzonej pochylni; otacza nas zewsząd - obecna w powietrzu o wilgotności
zbliżonej do 100%.

 

Deszcz podziemny

to woda występująca w górnych, najsuchszych partiach
jaskini, w postaci pojedynczych kropli spadających ze stropu
lub autentycznego deszczu. Jest to woda pochodzenia
atmosferycznego, przesiąkająca z powierzchni przez masyw
skalny siecią drobnych szczelinek. Intensywność deszczu
podziemnego bywa zmienna i wzrasta w okresach obfitych
opadów atmosferycznych oraz wiosną podczas topnienia
śniegów.

Jezioro jaskiniowe

fragment korytarza lub sali zalany wodą nie
sięgającą stropu. Przeszkody takie pokonuje
się w kaloszach, wpław - jeśli ktoś lubi moczyć
się w lodowatej wodzie lub małym, dmuchanym
pontonikiem (dingą).

Wodospad

próg lub studnia ze spadającą lub
płynącą po nich rzeką podziemną.

Rzeka podziemna

duża ilość wody płynąca ciągami jaskiniowymi,
mająca swoje żródło w obrębie jaskini lub
wpływająca do niej ponorem z powierzchni.

Rzeki rodzące się w jaskiniach są zazwyczaj okresowe: przybierają na sile w czasie zwiększonych opadów atmosferycznych lub wiosennego
topnienia śniegu, natomiast w pozostałych okresach zanikają lub znacznie się zmniejszają. Taki charakter ma wiele spośród potoków
przepływających przez jaskinie tatrzańskie, np. potok w jaskini Kasprowej Niżniej (po ulewach i wiosną uniemożliwia wejście do jaskini z uwagi
na ilość wody, którą niesie), potok w jaskini Śnieżnej (o bardzo dużej amplitudzie przepływu - od 0,1 l/s zimą do 100 l/s w okresie roztopów).

Rzeki przepływające przez
jaskinię, a mające swoje
źródło poza nią, mają
bardziej ustabilizowany
poziom wody, gdyż zbierają
wody z większego obszaru i
nie są w tak dużym stopniu
uzależnione od miejscowych
warunków pogodowych. Taki
potok przepływa m. in. przez
tatrzańską jaskinię Wodną
pod Pisaną.

Ponor

miejsce znikania w masywie skalnym
wód powierzchniowych rzek i
potoków wskutek przechwytywania
ich przez systemy podziemnych
kanałów krasowych.

Wywierzysko

miejsce obfitego wypływu rzek i
potoków podziemnych na powierz-
chnię. Typowym przykładem w
Tatrach jest wywierzysko Olczyskie u
wylotu Doliny Olczyskiej.

Syfon

fragment korytarza wypełniony wodą aż po sam strop,
tworzący jakby system naczyń połączonych,
zaczynający się i kończący suchszymi częściami
korytarza. Niektóre syfony w profilu podłużnym
przypominają literę "U". Natykając się na taką
przeszkodę możemy zaniechać dalszej eksploracji
jaskini w tym kierunku i podążyć innymi korytarzami,
lub pokonać go przepływając ze specjalistycznym
sprzętem nurkowym.

LÓD W JASKINIACH

Nacieki lodowe

zbudowane są z zamarzniętej wody, o formach zbliżonych do nacieków wapiennych i
zabarwieniu zależnym od zanieczyszczeń zawartych w wodzie. Nacieki lodowe z czystej wody
są mlecznobiałe lub lekko zielonkawe - gdy proces zamarzania przebiega szybko w bardzo
niskich temperaturach i lód zamyka w sobie pęcherzyki powietrza albo też przeąroczyste - gdy
krystalizacja następuje powoli w temperaturze tuż poniżej 0 C.

Nacieki lodowe najczęściej pojawiają się w polskich jaskiniach
zimą w partiach przyotworowych i mają zazwyczaj charakter
okresowy. Są również w Tatrach jaskinie, których mikroklimat
sprzyja utrzymywaniu się lodu przez cały rok. Ich otwory
wejściowe położone są w najwyższych partiach masywu
górskiego (np. jaskinia Lodowa w Ciemniaku). Najczęściej
spotykane formy nacieków lodowych to lód podłogowy,
polewy lodowe, lodospady, stalaktyty i stalagmity (tzw.
chłopki lodowe).

Lód podłogowy

najczęściej spotykana i tworząca się jako
pierwsza forma nacieku lodowego.
Chłodniejsze powietrze gromadzi się przy
podłożu i tu najwcześniej panuje ujemna
temperatura. Skapująca ze stropu i spływająca
po ścianach woda rozpływa się po podłożu i
zamarza w postaci kolejnych warstw lodu,
nieraz o znacznej grubości, pokrywając nieraz
dno jaskini grubą warstwą. Lód jaskniowy
zazwyczaj zawiera w sobie
zanieczyszczenia w postaci ziaren osadów
jaskiniowych i okruchów skalnych.

Lodospad

forma nacieku
powstała w wyniku
zamarzania
jaskiniowych
wodospadów lub wody
spływającej po
pionowych i pochyłych
ścianach jaskini. W
wyniku narastania
kolejnych warstw
lodospady często
osiągają sporą
grubość i wyglądem
przypominają
skamieniały
wodospad.

Stalaktyty lodowe

podobne do stalaktytów kalcytowych, powstają w
wyniku zamarzania wody spływającej ze stropu
jaskini. Gdy strumień wody jest wystarczająco duży
stalaktyty szybko dosięga podłoża tworząc
lodospad.

Stalagmity lodowe

najczęściej przyjmują postać tzw.
chłopków lodowych - przezroczystych,
obłych figur, będących wspaniałą ozdobą
podziemnego świata.

Polewa lodowa

forma nacieku lodowego tworząca
warstewkę lodu często na dużej
powierzchni, powstała w wyniku
zamarzania sączącej się ze ścian jaskini
wody.

jeziorko jaskiniowe
podziemna "ulewa" - jaskinia Jug Hole
południowa Indiana - USA
sala Gotycka
jaskinia Zimna, Tatry
syfon Zwolińskich
jaskinia Zimna, Tatry
przeprawa pontonem - jaskinia Szeptunów
Jura Krakowsko-Wieluńska
ponor - jaskinia Zimna
Tatry
nurkowanie w syfonie
jaskinia Dudnica, Tatry
Nurkowanie w końcowych syfonach
jaskinia Kasprowa Niżnia, Tatry
 
Nacieki lodowe
Lodowa Szczelina, Beskidy
Lód podłogowy i inne formy lodowe
jaskinia Leoganger Steinberge - Austria
Lodospad
jaskinia Mylna, Tatry
Polewa i inne formy nacieków
lodowych - Mokra Dziura, Beskidy
jaskinia Mokra Dziura
"Chłopki" lodowe
i stalaktyty - Beskidy
jaskinia Sucha Dziura
Chłopki lodowe
jaskinia Mylna, Tatry