STALAKTYT |
to
zwisający pod stropem lub w miejscach przewieszonych (na okapach)
sopel węglanu wapnia powstający wówczas,
gdy miejsce ujścia kanalika, którym sączy się woda uniemożliwia jej spłynięcie po skale. |
Wokół
zwisającej kropli, w miejscu jej przywierania do skały,
wytrąca się pierścień osadu - węglanu
wapnia, narastający wraz z
dopływem kolejnych kropli.
Rodzący się stalaktyt ma kształt cienkiej rurki, której środkiem cały czas lecz bardzo powoli, sączy się woda. Te bardzo delikatne
formy rurkowe stalaktytów, zwane popularnie makaronami,
mogą
osiągnąć długość ponad 1 m przy średnicy około 7-8 mm.
Makarony są naciekami "żywymi", punktami wyjścia do powstania większych stalaktytów. Z tej przyczyny są jedną z najczęściej spotykanych form naciekowych, występującą niekiedy w dużych skupiskach. |
Gdy
wewnętrzny kanalik makaronu ulegnie zatkaniu, czego
przyczyną może być np. zbyt szybka krystalizacja,
woda znajduje
sobie boczne ujście i zaczyna spływać nie środkiem, lecz po zewnętrznej powierzchni makaronu, nadbudowując w ten sposób kolejne warstwy osadu. |
Tak
powstają stalaktyty
laskowate (laskowe) i stożkowe.
Przy bardzo powolnym przesiąkaniu, nie zasilana nowymi porcjami wody kropla, spływa po powierzchni stalaktytu zatrzymując
się na jej nierównościach i
odparowuje zanim zdąży spaść
na ziemię. Tworzą się wówczas
stalaktyty kuliste (sferolityczne),
które w Polsce są bardzo rzadkimi formami. |
|
forma naciekowa "siostrzana" w stosunku do
stalaktytu. Ich wzrost następuje wówczas, gdy
skapująca ze stalaktytów woda nie odpływa i nie
wsiąka całkowicie w podłoże lecz powoli
odparowuje powodując wytrącanie się w tym
miejscu węglanu wapnia.
Stalagmity tworzą rozmaite formy: od cienkich,
wysmukłych poprzez masywne, aż do form
płaskich, talerzowych, z płaskim, szerokim
wierzchołkiem.
|
Przy zwiększonym dopływie sączącej
się wody następuje niekiedy zrastanie się stalagmitów,
tworzących tzw. grzyby i pagody
często ozdobione nieregularnymi polewami naciekowymi.
|
|
forma powstała w wyniku połączenia
narastającego stalaktytu (góra) i
stalagmitu (dół). Na dużych,
rozbudowanych kolumnach naciekowych,
zatarciu ulega
granica między stalaktytem i
stalagmitem.
|
|
zwykle najlepiej do
dziś zachowane formy
zbudowane z
drobnokrystalicznego
węglanu wapnia,
często o znacznej
grubości, pokrywające
|
duże powierzchnie ścian i dna
korytarzy, a w obrębie namuliska
tworzące niekiedy kilka warstw.
Polewy mogą przybierać
bardzo różnorodne
postaci: od nacieków
pokrytych gęstymi
żeberkami poprzez formy
nacieku kaskadowego -
pola ryżowe -
przypominające miniaturę
tarasowych upraw ryżu, aż
po chropowate pokrywy
nacieku wełniastego
(kożuchowego).
|
|
to ziemista odmiana kalcytu, przyjmująca
postać gęstej wodnej zawiesiny
mikrokrystalicznego osadu, zawierająca różne
domieszki.
|
Często występującymi
formami są polewy z
miękkiego lub wysuszonego
(stwardniałego) mleka
wapiennego.
|
|
grubsza, nieckowata warstwa krystalicznego węglanu
wapnia pozostała po jeziorku w wyniku odparowania i wsiąknięcia
w podłoże całej wody.
Na ściankach misy najczęściej zaobserwować
można współcentryczne kręgi będące
śladami poziomu wody w okresach szybszego i
wolniejszego obniżania się jej poziomu w trakcie wysychania
zbiornika.
|
Wcześniejszym stadium
tworzenia się misy
martwicowej jest
powstajacy na powierzchni
wysychającego zbiornika
pływającm "kożuszek"
- tarcza węglanowa.
|
|
S? to rzadko spotykane u nas formy przypominające
ukośnie
przyklejony do pionowej lub przewieszonej ściany talerz z
doczepionym od dołu soplem. Powstają one na skutek specyficznego
spływania i skapywania wody, gdy natrafi ona na wystające
ze ściany
nierówności.
|
|
wyjątkowo delikatne i niezwykle ozdobne formy
zwisające na kształt
firanek z przewieszonych fragmentów ścian. Zbudowane
są z
krystalicznego węglanu wapnia. Potrafią osiągać
bardzo duże rozmiary:
do 2 m wysokości i kilku metrów długości,
a ich grubość bywa tak mała,
że stają się przeświecające.
|
PIZOIDY (PERŁY JASKINIOWE)
|
drobne wapienne kulki, o średnicy 1-2cm,
czasem trochę większe, powstałe w wyniku
koncentrycznego wytrącania się kalcytu wokół
ośrodka krystalizacji, którym może być np.:
ziarno
piasku, fragment kości. Powstają one w warunkach swobodnej
krystalizacji na dnie stojących i w
zagłębieniach koryta wolno płynących wód
jaskini. W wyschniętych zbiornikach spotyka się perły
przyrośnięte do podłoża lub zlepione materiałem
martwicowym.
|
|
są drobnymi formami nacieków agrawitacyjnych,
których kierunek wzrostu jest zawsze prostopadły
do podłoża, bez względu na jego nachylenie. Ich
długość rzadko przekracza 20 mm. Powstają
z
|
kalcytu wytrącającego się z wody,
która podsiąka kapilarnie
przez drobne szczelinki podłoża, lub z rozpryskujących
się
kropli. Nacieki grzybkowe spotyka sie w większości polskich
jaskiń. Pokrywają one ściany, strop i głazy.
Często występują na
powierzchni innych form naciekowych (polewach, stalaktytach i
stalagmitach).
|
HELIKTYTY (NACIEKI INKRUSTACYJNE)
|
to najczęściej nieregularne, krzaczaste
zgrupowania drobnych, podłużnych kryształków
kalcytu rosnących w dowolnych kierunkach. Podobnie jak nacieki
grzybkowe, powstają w
wyniku kapilarnego podsiąkania wody z podłoża i
wychwytywania wilgoci z powietrza.
Często występują na stalaktytach, polewach, ścianach
i stropach. W polskich jaskiniach
bardzo rzadko spotykane.
|
|
są to skupienia ładnie wykształconych,
często przejrzystych
kryształów węglanu wapnia, tworzących na ścianach
jaskiń
zgrupowania w kształcie szczotek. Wielkość ich
przekracza 10 cm.
Mogą nie być zabarwione lub mieć barwę miodową
o różnym
stopniu intensywności. Powstają w głębi lub
na obrzeżach jeziorek
jaskiniowych, w warunkach powolnej i swobodnej krystalizacji.
|
|
są to formy zbudowane z
węglanu wapnia o innej postaci
krystalicznej niż kalcyt. W Polsce
występują bardzo rzadko.
|
rodzące się stalaktyty
jaskinia Raj - G. Świętokrzyskie
|
las stalaktytów stożkowych
i makaronów
jaskinia Raj, G. Świętokrzyskie
|
długie,
laskowe stalaktyty - jaskinie Krymu |
|
piękne
stalagmity, stalaktyty, pagody i kolumny naciekowe - jaskinie Rumunii |
kolumny
naciekowe - system jaskini Amatorskiej - Czeskie Morawy |
kolumna naciekowa
jaskinia Raj - G. Świętokrzyskie
|
polewa
naciekowa - jaskinie Rumunii |
nacieki
żeberkowe
jaskinia Raj - G. Świętokrzyskie |
pola
ryżowe
jaskinia Raj - G. Świętokrzyskie |
formy
nacieków
jaskinia Raj - G. Świętokrzyskie |
forma
nacieku wełnistego
- jaskinia Raj, G. Świętokrzyskie |
fragment
polewy naciekowej
jaskinia Raj, G. Świętokrzyskie |
misa
martwicowa i pola ryżowe
jaskinia Raj - G. Świętokrzyskie |
drobne nacieki agrawitacyjne
jaskinia Raj - G. Świętokrzyskie
|
kalcytowe nacieki grzybkowe
- zbiory Muzeum Geologicznego PIG
|
nacieki grzybkowe
jaskinia Raj - G. Świętokrzyskie
|
szczotki
kalcytowe
jaskinia Kryształowa - Sudety |
szczotka kalcytowa
zbiory Muzeum Geologicznego PIG
|
aragonit
- zbiory Muzeum Geologicznego PIG |
aragonit
- zbiory Muzeum Geologicznego PIG |
|