WYSTRÓJ WNĘTRZA JASKINI
 
 
STALAKTYT
to zwisający pod stropem lub w miejscach przewieszonych (na okapach) sopel węglanu wapnia powstający wówczas,
gdy miejsce ujścia kanalika, którym sączy się woda uniemożliwia jej spłynięcie po skale.
Wokół zwisającej kropli, w miejscu jej przywierania do skały,
wytrąca się pierścień osadu - węglanu wapnia, narastający wraz z
dopływem kolejnych kropli.
Rodzący się stalaktyt ma kształt cienkiej rurki, której środkiem cały
czas lecz bardzo powoli, sączy się woda. Te bardzo delikatne
formy rurkowe stalaktytów, zwane popularnie makaronami, mogą
osiągnąć długość ponad 1 m przy średnicy około 7-8 mm.
Makarony są naciekami "żywymi", punktami wyjścia do powstania
większych stalaktytów. Z tej przyczyny są jedną z najczęściej
spotykanych form naciekowych, występującą niekiedy w dużych
skupiskach.
Gdy wewnętrzny kanalik makaronu ulegnie zatkaniu, czego
przyczyną może być np. zbyt szybka krystalizacja, woda znajduje
sobie boczne ujście i zaczyna spływać nie środkiem, lecz po
zewnętrznej powierzchni makaronu, nadbudowując w ten sposób
kolejne warstwy osadu.
Tak powstają stalaktyty
laskowate (laskowe)
i stożkowe.
Przy bardzo powolnym
przesiąkaniu, nie zasilana nowymi
porcjami wody kropla, spływa po
powierzchni stalaktytu zatrzymując
się na jej nierównościach i
odparowuje zanim zdąży spaść
na ziemię. Tworzą się wówczas
stalaktyty kuliste (sferolityczne),
które w Polsce są bardzo rzadkimi
formami.

STALAGMIT

forma naciekowa "siostrzana" w stosunku do
stalaktytu. Ich wzrost następuje wówczas, gdy
skapująca ze stalaktytów woda nie odpływa i nie
wsiąka całkowicie w podłoże lecz powoli
odparowuje powodując wytrącanie się w tym
miejscu węglanu wapnia.
Stalagmity tworzą rozmaite formy: od cienkich,
wysmukłych poprzez masywne, aż do form
płaskich, talerzowych, z płaskim, szerokim
wierzchołkiem.

Przy zwiększonym dopływie sączącej się wody następuje niekiedy zrastanie się stalagmitów,
tworzących tzw. grzyby i pagody często ozdobione nieregularnymi polewami naciekowymi.

STALAGNAT

forma powstała w wyniku połączenia
narastającego stalaktytu (góra) i
stalagmitu (dół). Na dużych,
rozbudowanych kolumnach
naciekowych, zatarciu ulega
granica między stalaktytem i
stalagmitem.

POLEWY NACIEKOWE

zwykle najlepiej do
dziś zachowane formy
zbudowane z
drobnokrystalicznego
węglanu wapnia,
często o znacznej
grubości, pokrywające

duże powierzchnie ścian i dna
korytarzy, a w obrębie namuliska
tworzące niekiedy kilka warstw.
Polewy mogą przybierać
bardzo różnorodne
postaci: od nacieków
pokrytych gęstymi
żeberkami poprzez formy
nacieku kaskadowego -
pola ryżowe -
przypominające miniaturę
tarasowych upraw ryżu, aż
po chropowate pokrywy
nacieku wełniastego
(kożuchowego)
.

MLEKO WAPIENNE

to ziemista odmiana kalcytu, przyjmująca
postać gęstej wodnej zawiesiny
mikrokrystalicznego osadu, zawierająca różne
domieszki.

Często występującymi
formami są polewy z
miękkiego lub wysuszonego
(stwardniałego) mleka
wapiennego
.

MISA MARTWICOWA

grubsza, nieckowata warstwa krystalicznego węglanu wapnia pozostała po jeziorku w wyniku odparowania i wsiąknięcia w podłoże całej wody.
Na ściankach misy najczęściej zaobserwować można współcentryczne kręgi będące śladami poziomu wody w okresach szybszego i
wolniejszego obniżania się jej poziomu w trakcie wysychania zbiornika.

Wcześniejszym stadium
tworzenia się misy
martwicowej jest
powstajacy na powierzchni
wysychającego zbiornika
pływającm "kożuszek"
- tarcza węglanowa.

NACIEKI TARCZOWE

S? to rzadko spotykane u nas formy przypominające ukośnie
przyklejony do pionowej lub przewieszonej ściany talerz z
doczepionym od dołu soplem. Powstają one na skutek specyficznego
spływania i skapywania wody, gdy natrafi ona na wystające ze ściany
nierówności.

ZASŁONY I DRAPERIE

wyjątkowo delikatne i niezwykle ozdobne formy zwisające na kształt
firanek z przewieszonych fragmentów ścian. Zbudowane są z
krystalicznego węglanu wapnia. Potrafią osiągać bardzo duże rozmiary:
do 2 m wysokości i kilku metrów długości, a ich grubość bywa tak mała,
że stają się przeświecające.

PIZOIDY (PERŁY JASKINIOWE)

drobne wapienne kulki, o średnicy 1-2cm, czasem trochę większe, powstałe w wyniku
koncentrycznego wytrącania się kalcytu wokół ośrodka krystalizacji, którym może być np.: ziarno
piasku, fragment kości. Powstają one w warunkach swobodnej krystalizacji na dnie stojących i w
zagłębieniach koryta wolno płynących wód jaskini. W wyschniętych zbiornikach spotyka się perły
przyrośnięte do podłoża lub zlepione materiałem martwicowym.

NACIEKI GRZYBKOWE

są drobnymi formami nacieków agrawitacyjnych, których kierunek wzrostu jest zawsze prostopadły
do podłoża, bez względu na jego nachylenie. Ich długość rzadko przekracza 20 mm. Powstają z

kalcytu wytrącającego się z wody, która podsiąka kapilarnie
przez drobne szczelinki podłoża, lub z rozpryskujących się
kropli. Nacieki grzybkowe spotyka sie w większości polskich
jaskiń. Pokrywają one ściany, strop i głazy. Często występują na
powierzchni innych form naciekowych (polewach, stalaktytach i
stalagmitach).

HELIKTYTY (NACIEKI INKRUSTACYJNE)

to najczęściej nieregularne, krzaczaste zgrupowania drobnych, podłużnych kryształków
kalcytu rosnących w dowolnych kierunkach. Podobnie jak nacieki grzybkowe, powstają w
wyniku kapilarnego podsiąkania wody z podłoża i wychwytywania wilgoci z powietrza.
Często występują na stalaktytach, polewach, ścianach i stropach. W polskich jaskiniach
bardzo rzadko spotykane.

SZCZOTKI KALCYTOWE

są to skupienia ładnie wykształconych, często przejrzystych
kryształów węglanu wapnia, tworzących na ścianach jaskiń
zgrupowania w kształcie szczotek. Wielkość ich przekracza 10 cm.
Mogą nie być zabarwione lub mieć barwę miodową o różnym
stopniu intensywności. Powstają w głębi lub na obrzeżach jeziorek
jaskiniowych, w warunkach powolnej i swobodnej krystalizacji.

NACIEKI ARAGONITOWE

są to formy zbudowane z
węglanu wapnia o innej postaci
krystalicznej niż kalcyt. W Polsce
występują bardzo rzadko.

rodzące się stalaktyty
jaskinia Raj - G. Świętokrzyskie
las stalaktytów stożkowych
i makaronów
jaskinia Raj, G. Świętokrzyskie
długie, laskowe stalaktyty - jaskinie Krymu
makaron
piękne stalagmity, stalaktyty, pagody i kolumny naciekowe - jaskinie Rumunii
kolumny naciekowe - system jaskini Amatorskiej - Czeskie Morawy
kolumna naciekowa
jaskinia Raj - G. Świętokrzyskie
polewa naciekowa - jaskinie Rumunii
nacieki żeberkowe
jaskinia Raj - G. Świętokrzyskie
pola ryżowe
jaskinia Raj - G. Świętokrzyskie
formy nacieków
jaskinia Raj - G. Świętokrzyskie
forma nacieku wełnistego
- jaskinia Raj, G. Świętokrzyskie
fragment polewy naciekowej
jaskinia Raj, G. Świętokrzyskie
misa martwicowa i pola ryżowe
jaskinia Raj - G. Świętokrzyskie
drobne nacieki agrawitacyjne
jaskinia Raj - G. Świętokrzyskie
kalcytowe nacieki grzybkowe
- zbiory Muzeum Geologicznego PIG
nacieki grzybkowe
jaskinia Raj - G. Świętokrzyskie
szczotki kalcytowe
jaskinia Kryształowa - Sudety
szczotka kalcytowa
zbiory Muzeum Geologicznego PIG
aragonit - zbiory Muzeum Geologicznego PIG
aragonit - zbiory Muzeum Geologicznego PIG