MAPA GEOLOGICZNA POLSKI

Dinozaury żyły w erze mezozoicznej, a więc ich szczątków można szukać tylko w skałach osadowych
odpowiedniego wieku.

Wiele skał mezozoicznych w naszym kraju zawiera szczątki organizmów morskich, np. muszle morskich
mięczaków - takich jak amonity czy belemnity. Takie skały, powstałe na dnie morza, raczej nie będą kryły
skamieniałości dinozaurów. Nasze poszukiwania trzeba zatem zawęzić do osadów lądowych (np. rzecznych,
jeziornych czy deltowych). Układ lądów i mórz był zaś w erze mezozoicznej zupełnie inny niż dziś i podlegał
dużym zmianom.

Mapa geologiczna Polski bez utworów czwartorzędowych
(czyli z pominięciem warstwy gleb i osadów
lodowcowych i polodowcowych, stanowiących wierzchnią
pokrywę na prawie całym obszarze Polski) przedstawia
kolorami wiek osadów

Na przełomie permu i triasu, czyli na pograniczu ery
paleozoicznej i mezozoicznej (ok. 250 mln lat temu)
większość terenów Polski była lądem; w południowej
części pokrytym piaszczystymi pustyniami z rzadkimi
okresowymi zbiornikami wodnymi. Z czasów tych znamy
tropy świętokrzyskich gadów (jeszcze nie było wówczas
dinozaurów), np. w Tumlinie (koniec permu) i w Wiórach
(początek triasu).

We wczesnej jurze (ponad 200 mln lat temu) znaczną
część dzisiejszej Polski pokrywało morze, ciągnące
się w Bruździe Środkowopolskiej, czyli zapadlisku na
pograniczu starej platformy wschodnioeuropejskiej na
północnym wschodzie i "doklejanych" od południowego
zachodu młodszych bloków skorupy ziemskiej.
Omywało ono również północne brzegi wynurzonego
masywu świętokrzyskiego, będącego przedłużeniem
lądu ukraińskiego. W deltach rzek i nad lagunami
wilgotny grunt, okresowo pokrywany namułami
powodziowymi stwarzał dogodne warunki do
zachowania się tropów ówczesnych zwierząt. Niestety,
znaleziska kostne z tego okresu na ziemiach polskic
są bardzo ubogie. Wśród skrzypów i roślin
nagozalążkowych przechadzały się dinozaury różnych
rozmiarów.

W środkowej jurze morze zalało prawie cały obszar
naszego kraju. Dawniej sadzono, że również późna jura
pozostawiła u nas tylko osady morskie. Zachowało się w
nich wiele szczątków pospolitych wówczas zwierząt, np.
muszle amonitów i belemnitów. Odkrycia śladów
późnojurajskich dinozaurów pozwoliły wykazać, że
część tych osadów powstała w warunkach lądowych - na
wynurzonych plażach zbudowanych z morskiego,
wapiennego piasku.

W kredzie środkową część dzisiejszego obszar Polski
pokrywały płytkie morza, łączące się na północnym
zachodzie z akwenami pokrywającymi Europę północną a
na południowym wschodzie z odnogą dawnego wielkiego
oceanu Tetydy. Zmiany poziomu morza i ruchy
górotwórcze powodowały zalewanie lądów przez morza
(transgresje) na przemian z cofaniem się zasięgu
zbiornika (regresja).

EKOSYSTEMY MEZOZOICZNE

Rośliny i zwierzęta ery mezozoicznej
obejmowały zarówno przodków grup
znanych nam i z dzisiejszej przyrody,
jak i grupy bezpotomnie wymarłe.

Niedawno w Śmiłowie odkryto szczątki
osobliwej wczesnojurajskiej rośliny,
przypominającej Aetophyllum. Była to
zielna roślina nagozalążkowa,
na pierwszy rzut oka podobna raczej do
trawy czy skrzypu niż do roślin inglastych.

Mezozoiczna flora obejmowała głównie rośliny
zarodnikowe (np. paprocie i skrzypy) oraz
nagozalążkowe (iglaste, miłorzęby, sagowce)
oraz wymarłe już benetyty o "palmowych" liściach
i kwiatach wabiących owady. W połowie okresu
kredowego pojawiły się już wczesne rośliny
okrytozalążkowe (kwiatowe)

W czasach dinozaurów żyły liczne grupy owadów,
pajęczaków, skorupiaków, w morzach roiło się
od ryb i głowonogów takich jak amonity i belemnity,
a na lądach pod stopami dinozaurów uwijały się drobne
kręgowce: płazy, jaszczurki, ssaki (powstałe z gadów
ssakokształtnych w tym samym czasie co dinozaury
z tekodontów); żyły wówczas także żółwie i krokodyle.
Nad głowami dinozaurów unosiły się pterozaury (gady
latające), a z czasem także ptaki, wywodzące się z małych
drapieżnych dinozaurów.

W mezozoicznych morzach pokrywających dzisiejsze
ziemie polskie żyły amonity, głowonogi
o charakterystycznych
spiralnie zwiniętych muszlach.