STOPY I TROPY

Kończyny dinozaurów wywodzą się z typowych pięciopalczastych kończyn gadów. Pięć palców miały np. stopy zauropodów. Często jednak następowała redukcja liczby palców i kończyny większości dinozaurów są cztero- lub trójpalczaste (ręce tyranozaurów miały zaledwie 2 palce). Pod palcami znajdowały się poduszki palcowe, które wypadały pod stawami między paliczkami (kostnymi członami palców) - tak jak u dzisiejszych ptaków (a inaczej niż u ssaków, np. człowieka). Ostatnie człony palców dinozaurów okryte były rogowymi pochwami pazurów, które u dinozaurów ptasiomiednicznych zwykle przybierają postać tępych kopyt, u drapieżników były ostrymi hakowatymi szponami, a niekiedy - jak na kciukach roślinożernych iguanodonów - przybierały postać kolców, służących zapewne do obrony.

Najcięższe dinozaury, zauropody, miały słupowate nogi, podobne do słoniowych; ich stopy z dużą poduszką piętową pozostawiały owalne ślady, natomiast kończyny przednie wspierały się tylko na końcach palców, pozostawiając mniejsze odciski, o obrysie określanym jako fasolowaty bądź nerkowaty.
Większość grup dinozaurów była palcochodna (jak dzisiejsze ptaki czy ssaki kopytne), choć bywały i formy półstopochodne. Tylko wyjątkowo zachowują się odciski śródstopia (skoku) świadczące o stopochodnym poruszaniu się (takim jak u ludzi, niedźwiedzi czy krokodyli). Pozostawiły je dinozaury poruszające się w postawie przykucniętej - skradające się, a może odbywające tańce godowe (niektóre z takich tropów, odkryte w Teksasie, okoliczni farmerzy uznali za ślady przedpotopowych ludzi - a raczej, zważywszy na ich rozmiary, biblijnych olbrzymów...).

W tropach pozostałych grup dinozaurów można wyraźnie wyodrębnić palce. U "kopytnych" stegozaurów, ornitopodów i ceatozaurów trzy zachowane palce stopy były skrócone, dzięki czemu ich ślady przypominają tropy nosorożców.
Kończyny tylne dinozaurów drapieżnych mają typowo ptasią budowę, choć czasem z pewnymi modyfikacjami (np. dromeozaury, takie jak welociraptor, miały sierpowaty szpon unoszony nad podłoże). Wyraźnie wyodrębnia się uniesiony odcinek skokowy stopy, choć w odróżnieniu od skoku ptaków tworzące go kości śródstopia rzadko się ze sobą zrastają.
 
 Jak o tym świadczą ich skamieniałe tropy, dinozaury stawiały one stopy blisko linii środkowej i nie wlokły ogona po ziemi (jak zazwyczaj przedstawiają je starsze rekonstrukcje, z XIX i pierwszej połowy XX wieku). Brak bruzdy po wleczeniu ogona wskazuje, że unosiły zazwyczaj ogon w powietrzu jako przeciwwagę głowy i szyi.
 

- powrót -